တစ်တားလစ်ခ် တို့အဘိုးဟုတ်သေးလား (အပိုင်း၂)
အယ်လပစ္စတိုစတက်ဂီ (Elpistostege) ကတော့ ကနေဒါရဲ့ ဟိုး တောင်ပိုင်း၊ ကီဘက် (Quebec) ကပါ။ သို့သော် သူက တစ်တားလစ်ခ်ထက် အနည်းငယ် ရှေးကျ (ငါးဆန်)ပြီး အဏ္ဏဝါမျိုးနွယ် ဖြစ်တယ်။ သူနဲ့ အမျိုးနီးတဲ့ ခြေလေးချောင်းအမျိုးနီးငါးတွေကို အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်း (Elpistostegalian) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်းတွေက ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန်နဲ့ အမျိုးအနီးဆုံး အသားစိုင် ရေယက်ရှိငါးတွေပေါ့။
လီဗွန်နီယားနား (Livoniana) ကလည်း လက်ဗီးယားနိုင်ငံကပါ။ ဒီတော့သူလည်း ယူရာမေရိကား ကပဲပေါ့။ သူ့ရုပ်ကြွင်းက အောက်မေးရိုးတစ်ခုပဲ ရှိတော့ အများကြီး မသိရပါ။ အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်း လားတောင် မသေချာပါ။ သို့သော် ဒီမေးရိုးက ခြေလေးချောင်း သတ္တဝါနဲ့ ပိုတူပါသတဲ့။ ဒီတော့ တစ်တားလစ်ခ်ထက် ပိုအဆင့်မြင့်မှာပေါ့။ သူက မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ရေမငန်တငန်မှာ နေပါတယ်။
အယ်လဂျင်နာပက်တန် (Elginerpeton) က ထူးခြားပါပြီ။ ခြေချောင်းလေးတွေရှိတဲ့ “ပထမဆုံး” ခြေလေးချောင်း သတ္တဝါမို့ပါ။ အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်း မဟုတ်တော့ဘဲ၊ ခြေလေးချောင်းတိရစ္ဆာန်အစစ်ပေါ့။ စကော့တလန် (ဥရောပ) ကမို့ ယူရာမေရိကား ကပါပဲ။ သူက ရေချိုမျိုးနွယ်ပါ။ ကယ်လာဒွန်နိုက် (Caledonides) တောင်တန်းတွေပေါ်က အိုင်တစ်ခုမှာ နေခဲ့ပါတယ်။
ဆီနိုစတက်ဂါ (Sinostega) ကတော့ တရုတ်ပြည် မြောက်ပိုင်းက ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန် အစစ် နောက်တစ်ကောင်ပေါ့။ သူလည်း အောက်မေးရိုးတစ်ခုသာ ဖြစ်လို့ သူ့အကြောင်း အများကြီးမသိထားပါ။ သူကလည်း ရေချိုမျိုးနွယ် ဖြစ်တယ်။
မီတာဇီညားသတ် (Metaxygnathus) က ဖရက်စ်နီးယန်းခေတ် အဆုံးပိုင်း၊ ဩစတြေးလျက ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန်ပါ။ သူလည်း ဆီနိုစတက်ဂါ နည်းတူ အောက်မေးရိုးသာ ဖြစ်ပြီး၊ ရေချိုမျိုးနွယ်ဖြစ်တာချင်းလည်း တူတယ်။
အထက်ပါ ရုပ်ကြွင်းမျိုးစိတ်တွေအရ အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်းနဲ့ ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန် နှစ်ခုလုံးမှာ ရေငန် သို့မဟုတ် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မျိုးနွယ်တွေ ရှိကြတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့နှစ်ခုလုံးက ကမ္ဘာအနှံ့မှာ ပျံ့နှံနေထိုင်ကြတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့အားလုံးက တကွဲတပြား ကုန်းမြေ (ယူရာမေရိက၊ မြောက်နဲ့ တောင် တရုတ်တိုက်တွေ၊ ဂွန်ဒွါးနား မဟာတိုက် - Gondwana) တွေဆီကို ပျံ့နှံ့ဖို့ ပင်လယ်ကူးနိုင်တဲ့ မျိုးနွယ်တွေ ဖြစ်တယ်။
ယခင်တွေးပုံအရဆိုရင်၊ ရေချို တစ်တားလစ်ခ်က ရေတိမ်တိမ်မှာ ကူးဖို့ ခြေထောက်တွေ ဖြစ်လာတယ်ပေါ့။ ပြီးတော့ လီဗွန်နီယားနား ရုပ်ကြွင်းကို ကြည့်ပြီး တစ်တားလစ်ခ်ရဲ့ အမျိုးတွေဟာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ရေငန်မှာလည်း နေနိုင်မယ်လို့ သိရတယ်။ လီဗွန်နီယားနား လို မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မျိုးနွယ်ကနေ ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန်အစစ်တွေ ဖြစ်လာ။ တချို့တလေက ရေချိုမှာ ပြန်နေပြီး စကော့တလန်က အိုင်ထဲမှာ ငြိမ့်နေတဲ့ အယ်လဂျင်နာပက်တန် လို အကောင်တွေဖြစ်တယ်ပေါ့။ တချို့ကတော့ ရေငန်နဲ့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ကို ကူးသန်းနေထိုင်ရင်းနဲ့ တခြားတိုက်တွေဆီကို ပျံ့သွားတယ်ပေါ့။
၂၀၁၀ က တွေ့ရှိချက်အသစ်ကို ဆက်ကြည့်ရအောင်။ အဲဒါကတော့ ပိုလန်မှာ ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန်ခြေရာတွေကို ဒီဗိုနီယန်ယုဂ်အလယ်ပိုင်း (Middle Devonian) ရဲ့ ပထမပိုင်း (အိုင်ဖဲလီးယန်းခေတ် – Eifelian Age) မှာ တွေ့ရတာပါ။ တွေ့တာကလည်း ရေငန်ဒီရေအိုင်ပတ်ဝန်းကျင်က ကျောက်လွှာ မှာပါတဲ့။ သူ့ရဲ့ အသက်က အဓိကပြဿနာပါ။
ရှေးအကျဆုံး ခြေလေးချောင်းအမျိုးနီးငါးဖြစ်တဲ့ ကန်အစ်ချ်သီးစ်ဟာ ဒီဗိုနီယန်ယုဂ်ဦးပိုင်း (Lower Devonian) မို့လို့ ယုဂ်အလယ်ပိုင်း က ပိုလန်ကခြေရာတွေထက် ပိုရှေးကျတာ မှန်တယ်။ သူ့ပြဿနာက သိပ်ရှေးကျလွန်း နေတာပါ။ ကန်အစ်ချ်သီးစ် ငါးကနေ ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန် ဖြစ်လာဖို့ဆိုရင်၊ ပန်ဒါရစ်ချ်သီးစ် – အယ်လပစ္စတိုစတက်ဂီ – တစ်တားလစ်ခ် – လီဗွန်နီယားနား အဆင့်တွေကို ဖြတ်ရမယ်ဟုတ်။ အဲဒီ့ထဲက အစောဆုံး ပန်ဒါရစ်ချ်သီးစ် ကတောင် ယုဂ်အလယ်ပိုင်း ဖြစ်တဲ့တိုင်၊ အိုင်ဖဲလီးယန်းခေတ် မဟုတ်ပြန်ဘူး။ အိုင်ဖဲလီးယန်းကို ဆက်ခံတဲ့ ဂစ်ဗက်ရှန်းခေတ်ကပါ။ ယုဂ်အလယ်ပိုင်း (Middle Devonian) ထဲကမှ ဒုတိယပိုင်းပေါ့။ တစ်တားလစ်ခ်ဆို ယုဂ်နှောင်းပိုင်း (Upper Devonian) တောင် ဖြစ်သွားပြီနော်။ ဒီအဆင့်တွေအားလုံးကို ကန်အစ်ချ်သီးစ်နဲ့ ပိုလန်ခြေရာတွေ ကြားမှာ ထိုးထည့်ဖို့က ယုတ္တိမရှိပါ။
တစ်တားလစ်ခ်ကိုယ်တိုင်မှာလည်း ခြေလေးချောင်းတိရစ္ဆာန်ရှေ့ပြေး မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောလောက်စရာ လက္ခဏာတွေ တကယ် ရှိပါသတဲ့။ သူ့မှာ ကျောရိုးဆစ် အနည်းဆုံး ၄၅ခု ရှိပြီး၊ ကျောရိုးဆစ်တွေကလည်း အရိုးအပြည့် မဖြစ်သေးပါဘူးတဲ့။ ဘယ် ခြေလေးချောင်း တိရစ္ဆာန်မှာမှ ဒီလိုကျောရိုးမျိုး မရှိပါဘူး။ ဒါကြောင့် တစ်တားလစ်ခ်နဲ့ အယ်လဂျင်နာပက်တန် ကြားက ရုပ်ကြွင်းလက္ခဏာ ဟာပေါက်က ထင်ထားတာထက် ပိုကျယ်နေပါသတဲ့။
ဒီ့အပြင် ဒီဗိုနီယန်နှောင်းပိုင်းက ဂိုဂိုနေးဆတ် ကလည်း ရှေးကျတဲ့ ခြေလေးချောင်းအမျိုးနီးငါး ဖြစ်ပေမယ့် တစ်တားလစ်ခ်နဲ့ ဆင်တဲ့ ရှေ့ရေယက်တွေ ရှိတယ်။ ပါးဟက်ရေဝင်ပေါက်တွေကလည်း ဗြက်ကျယ်ပါသတဲ့။ အဲဒါတွေကို အရင်က အယ်လ်ပစ္စတိုစတက်ဂဲလီးယန်း လက္ခဏာတွေလို့ သိထားပေမယ့်၊ ဒီလိုရှေးကျတဲ့ ခြေလေးချောင်းအမျိုးနီးငါးမှာ သွားတွေ့ရတာက အံ့ဩစရာပါ။ ကြည့်ရတာ အဲဒီ့ “အဆင့်မြင့်” လက္ခဏာတွေက အသားစိုင် ရေယက်ရှိငါး တချို့မှာ ရှိပြီးသားမို့ “အဆင့်နိမ့်”တွေသာ ဖြစ်ဟန်တူပါသတဲ့။ ရှေးဦး ကန်အစ်ချ်သီးစ်မှာကော အဲဒီလို တစ်တားလစ်ခ်စတိုင် လက်ဖျံရိုး ရှိသလား။ ကံဆိုးချင်တော့ ကန်အစ်ချ်သီးစ်က ခေါင်းရိုးပဲ ရှိပါတယ်။ ဒီတော့ အတိအကျတော့ မပြောနိုင်ဘူးပေါ့။
#ဆက်ရန်
