နှောင်းကာလ ဥက္ကာမိုးသွန်းခဲ့သလား နှင့် ရေ နဲ့ သက်ရှိရဲ့ မူလအစ part 2

ရေခဲဂြိုဟ်ဘီလူး နှစ်လုံး ပတ်လမ်းရွေ့ပုံကို အောက်ပါ ခေါင်းစဉ်မှာ အသေးစိတ် ဖတ်နိုင်ပါတယ်။
---
အခန်း (၄) - ‘တရံရောအခါက တိမ်တိုက်တစ်ခုတွင်’ | ဘီလူးကြီးများ အိမ်ပြောင်းခြင်း
https://kyawzwarlynnpublicatio....ns.wordpress.com/...
---
သမုဒ္ဒရာရဲ့ မူလအစကို LHB အယူအဆ နဲ့ နိစ်မော်ဒယ်နဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးနောက်၊ ဇီဝဓာတုဗေဒ ကလည်း ဒီဖြေရှင်းချက်ထဲမှာ လာပေါင်းဖို့ ကြိုးစားတယ်။ ကြယ်တံခွန်တွေမှာ နျူကလိယစ်ဘေ့စ်နဲ့ အမီနိုအက်ဆစ် ကဲ့သို့ သက်ရှိဒြပ်ပေါင်းတွေ ပါရှိတာကြောင့် ရေနဲ့အတူ သက်ရှိဖြစ်ပေါ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ မြေဩဇာကိုပါ ကျဲချခဲ့တယ်လို့ အဆိုပြုလာကြပါတယ်။
အထက်မှာ ကျွန်တော်ပြောခဲ့တဲ့ အယူအဆတွေက ၂၀၁၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေ အထိ အားကောင်း ခဲ့ပါတယ်။ နာဆာက ၂၀၀၉ခုနှစ်မှာ လွှတ်တင်ခဲ့တဲ့ လပတ်ကင်းထောက်ယာဉ် (Lunar Reconnaisance Orbiter) က လပေါ်က ချိုင့်ခွက်တွေကို ပိုပြီး တိတိကျကျ လေ့လာနိုင်ခဲ့တယ်။ တွေ့ရှိချက် အသစ်တွေ က အပိုလိုမစ်ရှင်တွေက ကောက်ယူခဲ့တဲ့ ကျောက်နမူနာတွေဟာ အဲဒီ့ အနီးဝန်းကျင်က ချိုင့်ခွက်တွေ ကိုယ်စီကို ကိုယ်စားပြုမယ့် အစား၊ ဆန်ဖွတ်တဲ့ အဘိုးအိုရဲ့ ဦးခေါင်းနေရာဖြစ်တဲ့ မားအမ်ဘရီယမ် (Mare Imbrium) မြေနိမ့် လွင်ပြင်ကြီး ကနေ လွင့်စင်လာတဲ့ အပိုင်းအစတွေ ဖြစ်ဖို့များနေကြောင်း ညွှန်ပြနေပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း သက်တမ်း တွက်တဲ့အခါ နီးနီးစပ်စပ် ဆင်တူ နေတာ ဖြစ်နိုင် ပါတယ်။ သုတေသီတွေက နှောင်းကာလ ဥက္ကာမိုးသွန်းမှု ဆိုတာ ကျောက် နမူနာ အကောက်မှားတာ သက်သက်ဖြစ်ပြီး တကယ်ရှိပါ့မလားလို့ သံသယ ဝင်လာ ပါပြီ။
LHB အယူအဆက လကို ဥက္ကာခဲများစွာ ဝင်တိုက်မိတယ်လို့ ပြောပေမယ့် အဲဒီ့အစား လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် (၄)ဘီလျံမှာ တစ်ကြိမ်တည်း ဝင်တိုက်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်က မားအမ်ဘရီယမ် မြေနိမ့်လွင်ပြင်နဲ့ ချိုင့်ခွက်ငယ်များစွာကို ဖန်တီးလိုက်တာလည်း ဖြစ်နေနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့က အဲဒီ့ချိုင့်ခွက်တွေ ဆီကနေ မသိဘဲနဲ့ အကြိမ်ကြိမ် နမူနာယူမိရင် အဓိပ္ပာယ်ကောက် လွဲသွားနိုင်ပါတယ်။ LHB အနုမာန တစ်ခုလုံးက လချိုင့်ခွက်တွေကို အခြေခံထားတဲ့အတွက် မှားနေနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီ့အစား ယခင် က အဆိုပြုကြသလိုပဲ၊ ဥက္ကာခဲဝင်ဆောင့်မှုတွေ တဖြည်းဖြည်းချင်း လျော့နည်းသွားတယ်လို့ ရိုးရိုးစင်းစင်း တွေးတာက ပိုမှန်နေနိုင်ပါတယ်။
ဥက္ကာခဲတွေက လကို ဝင်ဆောင့်ပြီးရင် လကျောက်တချို့က လွင့်စင်ထွက်လာပြီး ကမ္ဘာပေါ် ဥက္ကာခဲ အနေနဲ့ ပြန်ကျလာတာ ရှိပါတယ်။ လဥက္ကာခဲတွေပေါ့။ အဲဒီ့ လဥက္ကာခဲတွေကို သက်တမ်း တွက်တဲ့အခါမှာလည်း LHB က အဆိုပြုသလို လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် (၄) ဘီလျံဝန်းကျင်မှာ ဥက္ကာခဲအများကြီး ကျဖူးတဲ့ အထောက်အထား မရှိဘူးလို့ တွေ့ရပါတယ်။ လဥက္ကာခဲသက်တမ်းတချို့က (၄.၂) ဘီလျံခန့်မှာ စုပြုံနေတာ ရှိပေမယ့် ကမ္ဘာရဲ့ အဲဒီ့ကာလက ဘူမိအထောက်အထားမှာတော့ ကမ္ဘာဟာ ဥက္ကာခဲ ဒဏ် မခံရဘဲ အေးဆေး ငြိမ်သက်နေတယ်လို့သာ တွေ့ရတာပြန်ပါတယ်။ ယခု မသေချာမှုတွေကို လပေါ်ကနေ ကျောက်နမူနာအသစ်တွေ ထပ်ယူနိုင်မှသာ ဖြေရှင်းနိုင်ဖွယ်ရာ ရှိပါတယ်။
LHB သုတေသီတွေက ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ ပြင်းထန်လွန်းတာကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်မှာ သက်ရှိ ရှိဖူးရင်တောင် တစ်ကနေပြန်စရမယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။ အဲဒီ့အစား LHB ဖြစ်စဉ်မှာ လာဆောင့်တဲ့ ကြယ်တံခွန်တွေက ရေနဲ့ အော်ဂန်းနစ်ဒြပ်ပေါင်းတွေ ပံ့ပိုးလို့သာ သက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်လာတယ်လို့ အဆိုပြု ကြပါတယ်။ သက်ရှိအထောက်အထားကိုလည်း အဲဒီ့ကာလထက် စောပြီး မတွေ့ရဖူးဘူးကိုး။ ဒါပေမယ့် ယခုအခါမှာ ပထမဆုံ အသက်ဇီဝ အထောက်အထားကိုလည်း လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် (၄) ဘီလျံထက် စောပြီး တွေ့လာရပါပြီ။ ဒီတော့ နှောင်းကာလ ဥက္ကာမိုးသွန်းခြင်းကို ထပ်မံသံသယပွားစေပါတယ်။
ကမ္ဘာပေါ်က သမုဒ္ဒရာနဲ့ သက်ရှိမူလအစ အယူအဆတွေက LHB နဲ့ ချိတ်ဆက် နေတယ် မဟုတ်လား။ LHB မရှိရင် ကြယ်တံခွန်တွေ ကမ္ဘာဆီကို ဝင်ဆောင့်တာ ဖြစ်နိုင်သေးလား။ ဖြစ်တော့နိုင် ပါသေးတယ်။ ခန့်မှန်းကာလတစ်ခုအတွင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ်လို့ ပံ့ပိုးမယ့် အထောက်အထား တစ်ခု လျော့သွားတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် အဲဒီ့အချိန်မှာ သမုဒ္ဒရာမူလအစအတွက်လည်း တခြားအဆိုပြုချက်တွေ ရှိလာပါပြီ။ ဒီအဆိုပြုချက်က ကြယ်တံခွန်တွေ အများကြီး ကမ္ဘာပေါ်ကို တကယ်ကော ကျရောက်ခဲ့ သလားလို့ ပြန်မေးခွန်းထုတ်လာပါပြီ။ LHB လည်း မရှိတော့ဘူး။
ရေဟာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဖြစ်ပေမယ့်၊ ဒျူတာရီယမ် (deuterium) နဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်-၁ ဆိုပြီး အိုင်ဆိုတုပ် နှစ်မျိုး ရှိပါတယ်။ ဒျူတာရီယမ် ပါတဲ့ ရေကို နျူကလိယဓာတ်ပေါင်းဖိုတွေမှာ အဏုမြူ ဖြိုခွဲတာကို ကူညီဖို့ အသုံးပြုတယ်။ သူ့ကို “အလေးစား”ရေ (heavy water) လို့လည်း ခေါ်ကြတယ် မလား။ ဒျူတာရီယမ်က သဘာဝထဲမှာ ၀.၀၃ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ ရှိတာကြောင့် ပမာဏ အလွန် နည်းပါးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒျူတာရီယမ်က မဆိုစလောက် ပိုလေးတာကြောင့် ရေငွေ့ပြန်မှတ် တစ်ဒီဂရီ ပိုမြင့်သလို၊ နေလေ (solar wind) က လေထုအပေါ်ပိုင်းကို ပွတ်တိုက်တဲ့အခါမှာလည်း ပေါ့တဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်-၁က ပိုတိုက်စားခံရပါတယ်။ ဒီလို မသိမသာ ကွာခြားချက်လေးတွေကို တိုင်းတဲ့ အခါ D/H အချိုးကို တွက်လို့ရတယ်။ D/H အချိုးက အာကာသဝတ္ထု တစ်ခုနဲ့တစ်ခု မတူကြပါ။ ၂၀၂၀ခုနှစ်က သုတေသန တစ်ခုက ကမ္ဘာ့သမုဒ္ဒရာတွေရဲ့ D/H အချိုးက ကြယ်တံခွန်နဲ့ မတူဘူးလို့ တွေ့ရှိထားတယ်။ နေလေနဲ့ ဝေးလေ၊ ရေပေါများလေ၊ ဒျူတာရီယမ် ကြွယ်ဝလေပါပဲ။ ဒါပေမယ့် ကြယ်တံခွန်တွေ က သမုဒ္ဒရာရေထက်ကို ဒျူတာရီယမ် သိသိသာသာ ကြွယ်ဝလွန်းနေတာက ခက်နေတာပါ။ အဲဒီ့အစား အတွင်းနေအဖွဲ့အစည်းကို တည်ဆောက်ပေးခဲ့တဲ့ အန်စတက်တိုက် (enstatite) အမျိုးအစား ကာဘွန်ကြွယ် ခွန်ဒရိုက်ဥက္ကာခဲ (carbonaceous chondrite) တွေနဲ့မှ ပိုနီးစပ်မယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီ့ “အန်စတက်တိုက်” ဥက္ကာခဲတွေက ရေမကြွယ်ဝဘူး။ ဒါပေမယ့် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ကြွယ်ဝတာပါ။ အဲဒီ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်နဲ့ ကမ္ဘာ့သမုဒ္ဒရာရဲ့ D/H အချိုးက နီးစပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုက်ထရိုဂျင်-၁၅ (15N) အိုင်ဆိုတုပ်နဲ့ပါ ပူးတွဲရှင်းပြတဲ့အခါ အန်စတက်တိုက် ဥက္ကာခဲရဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင် က သမုဒ္ဒရာရဲ့ (၇၀)% ကို ပံ့ပိုးခဲ့ပြီး ကျန်တဲ့ (၃၀)% ကိုတော့ တခြား ခွန်ဒရိုက် ဥက္ကာခဲတွေကနေ ပံ့ပိုးခဲ့တာ ဖြစ်နိုင်တယ် လို့ တွေ့ရှိရပါတယ်။
#ဆက်ရန်