အန္တာတိကတိုက် ရေခဲပြင်အောက်မှ ပေါက်ကွဲ
ရန်စောင့်ဆိုင်းနေသော မီးတောင်များ
˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚˚
ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်စွန်းမှာရှိတဲ့ အန္တာတိကတိုက်ဟာ ကြီးမားကျယ်ပြန့်တဲ့ ရေခဲပြင်ကြီးတွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းထားပြီး လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုများစွာနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ နေရာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာပေါ်မှာ မီးတောင်အများဆုံးတည်ရှိတဲ့ နေရာတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပြီး အဲ့ဒီ မီးတောင်တွေဟာ အချိန်မရွေး ပေါက်ကွဲထွက်နိုင်တဲ့ အလားအလာတွေ ရှိနေပါတယ်။
အန္တာတိကတိုက်မှာ မီးတောင်ပေါင်း ၁၃၈ ခုလောက် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားကြပြီး အများစုကတော့ အနောက်အန္တာတိက ရေခဲပြင် (West Antarctic Ice Sheet) အောက်မှာ နစ်မြုပ်နေကြတာပါ။
ဒီမီးတောင်တွေဟာ ပစိဖိတ်မီးကွင်း (Pacific Ring of Fire) လိုမျိုး မီးတောင်ကြောရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု မဟုတ်ဘဲ သီးခြားဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ မီးတောင်အစုအဝေးကြီး တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
တချို့သော မီးတောင်တွေက ရေခဲပြင်အထက်ကို ထိုးထွက်နေပြီး အချို့ကတော့ ရေခဲပြင်အောက် မိုင်ပေါင်းများစွာမှာ နစ်မြုပ်နေကြတာပါ။
အန္တာတိကတိုက်က မီးတောင်တွေဟာ အချိန်မရွေး ပေါက်ကွဲနိုင်ခြေရှိပေမယ့် ဘယ်အချိန်မှာ ပေါက်ကွဲမယ်ဆိုတာကို အတိအကျ ခန့်မှန်းဖို့ကတော့ ခက်ခဲလှပါတယ်။
ဒါပေမယ့် မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ရင် ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အပူရှိန်ဟာ အန္တာတိကတိုက်ရဲ့ ရေခဲပြင်တွေကို လျင်မြန်စွာ အရည်ပျော်စေနိုင်ပါတယ်။
အဲဒီလို အရည်ပျော်မှုဟာ ကမ္ဘာ့ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ကို မြင့်တက်စေပြီး ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွေမှာ နေထိုင်တဲ့ သန်းပေါင်းများစွာသော လူတွေအတွက် ကြီးမားတဲ့ အန္တရာယ် ဖြစ်စေမှာပါ။
မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ပြာတိမ်တွေဟာလည်း လေကြောင်းခရီးသွားလာမှုကို အနှောင့် အယှက်ဖြစ်စေပြီး ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုကိုပါ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပါတယ်။
ရေအောက်မီးတောင် ပေါက်ကွဲမှုတွေဆိုရင် ဆူနာမီလှိုင်းတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး အန္တာတိကတိုက် အနီးတစ်ဝိုက်က ကမ်းရိုးတန်းဒေသတွေကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ အန္တာတိကတိုက်က မီးတောင်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဂြိုဟ်တုတွေ၊ မြေပြင်တိုင်းတာရေး ကိရိယာတွေနဲ့ တခြားနည်းပညာတွေ အသုံးပြုကာ အနီးကပ် စောင့်ကြည့်လေ့လာနေကြပါတယ်။
ဒီလိုလေ့လာမှုတွေက ရရှိတဲ့ အချက်အလက်တွေဟာ မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်နိုင်ခြေကို ခန့်မှန်းဖို့နဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်နိုင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
အန္တာတိကတိုက်ရဲ့ ရေခဲပြင်အောက်က မီးတောင်တွေဟာ ကမ္ဘာကြီးအတွက် သိသာထင်ရှားတဲ့ သဘာဝအန္တရာယ်တစ်ခု ဖြစ်တာတော့ အမှန်ပါပဲ။
သူတို့ရဲ့ ပေါက်ကွဲမှုဟာ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု၊ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်နဲ့ လူသားတွေရဲ့ လူနေမှုဘဝအပေါ် ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဒီမီးတောင်တွေရဲ့ အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာပြီး ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ ပြုလုပ်ထားဖို့ အရေးကြီးလှပါတယ်။
#knowledge
