ဂျာမနီကို ရောက်သွားတဲ့ ဘေဘီလုံဂိတ်တံခါး
ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘာလင်မြို့က Pergamon ပြတိုက်မှာ ခင်းကျင်းပြသထားတဲ့ Ishtar ဂိတ်တံခါးကြီးဟာ ရှေးဟောင်းဘေဘီလုံယဉ်ကျေးမှုရဲ့ အံ့မခန်းလက်ရာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
ဘီစီ ၅၇၅ ခုနှစ်လောက်က ဘေဘီလုံဘုရင် Nebuchadnezzar II က တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ဒီတံခါးကြီးဟာ မြို့တော်ထဲကို ဝင်ရတဲ့ ရှစ်ခုမြောက် တံခါးပေါက်ဖြစ်ပြီး အခမ်းအနားကျင်းပရာ အဓိကဝင်ပေါက်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်တွေမှာ အရေးပါတဲ့ နေရာတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
တံခါးကြီးကို တန်ဖိုးကြီး Lapis lazuli ကျောက်မျက်ရဲ့ အပြာရောင်ကို အတုယူထားတဲ့ ရွှေ့ရည်သုတ်အုတ်ချပ်တွေနဲ့ တည်ဆောက်ထားပါတယ်။ အုတ်ချပ်တွေပေါ်မှာ နတ်ဘုရားတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ တိရစ္ဆာန်ပုံတွေကို ထွင်းထုထားပါတယ်။
Ishtar နတ်ဘုရားကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ခြင်္သေ့၊ Adad နတ်ဘုရားကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ရှေးခေတ်နွားရိုင်း၊ Marduk နတ်ဘုရားကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ နဂါးပုံတွေကို တွေ့မြင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
၁၉၀၄ ကနေ ၁၉၁၄ ခုနှစ်အတွင်း ဂျာမန်ရှေးဟောင်းသုတေသီ Robert Koldewey ဦးဆောင်တဲ့အဖွဲ့က တူးဖော်ရှာဖွေခဲ့ပြီး ဘာလင်မြို့ Pergamon ပြတိုက်မှာ ပြန်လည်တည်ဆောက် ပြသထားပါတယ်။
တံခါးကြီးကို အစိတ်အပိုင်းလိုက် ဖြုတ်သိမ်းသယ်ယူပြီး အသေးစိတ် ပြန်လည်တပ်ဆင်ခဲ့ရတာဟာ အလွန်ခက်ခဲတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကြီးတခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
တံခါးကြီးရဲ့ အရွယ်အစားက ၁၄မီတာ မြင့်ပြီး အကျယ် မီတာ ၃၀ ရှိတာကြောင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအတွက် စိန်ခေါ်မှုကြီးတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
တူးဖော်ရေးအဖွဲ့ဟာ တံခါးကြီးကို အုတ်ချပ်တစ်ချပ်ချင်းစီ ဖြုတ်ချရပါတယ်။ အုတ်ချပ်တွေကို နံပါတ်တပ်၊ မှတ်တမ်းတင်ပြီး သေချာစွာ ထုပ်ပိုးကာ ဂျာမနီနိုင်ငံကို ပို့ဆောင်ခဲ့ရပါတယ်။
အုတ်ချပ်ပေါင်း ထောင်ချီရှိတဲ့အပြင် တစ်ချပ်ချင်းစီမှာ ရွှေ့ရည်သုတ်ထားပြီး ရုပ်လုံးရုပ်ထွင်းတွေပါ ပါဝင်နေတာကြောင့် အလွန်သတိထားပြီး ကိုင်တွယ်ရတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
Pergamon ပြတိုက်မှာ ပြန်လည်တည်ဆောက်တဲ့အခါမှာလည်း အုတ်ချပ်တွေကို မူလနေရာအတိုင်း ပြန်လည်တပ်ဆင်ဖို့ အချိန်ယူခဲ့ရပါတယ်။
ပျက်စီးနေတဲ့ အုတ်ချပ်တွေကို ပြန်လည်ပြုပြင်ရသလို၊ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကိုလည်း မူရင်းပုံစံအတိုင်း အသစ်ပြန်လည်ပြုလုပ်ခဲ့ရပါတယ်။
ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာမှာ မူလတံခါးကြီးရဲ့ အရွယ်အစားအတိုင်း မဆောက်နိုင်တာကြောင့် အရွယ်အစား သေးငယ်အောင် ချုံ့ပြီး တည်ဆောက်ခဲ့ရပါတယ်။
ဒါပေမယ့် မူလပုံစံရဲ့ အချိုးအစားတွေကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး ရုပ်လုံးရုပ်ထွင်းတွေ၊ အရောင်အသွေးတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး မူရင်းအတိုင်း ပြန်လည်ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။
ဒီလိုပြန်လည်တည်ဆောက်မှုကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရပြီး ရှေးခေတ်ဘေဘီလုံရဲ့ ဗိသုကာလက်ရာနဲ့ အနုပညာအဆင့်အတန်းကို ယနေ့ထိတိုင် လေ့လာနိုင်စေပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်တွေရဲ့ စိတ်ရှည်လက်ရှည် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုကိုလည်း သက်သေထူနေပါတယ်။
ဒီတံခါးကြီးဟာ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားဒေသရဲ့ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အထွတ်အထိပ်ကို ကိုယ်စားပြုနေပြီး ဘေဘီလုံနိုင်ငံရဲ့ ကြွယ်ဝချမ်းသာမှု၊ အနုပညာအဆင့်အတန်းနဲ့ စွမ်းအားကို ပြသနေပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတွေကို မူရင်းနိုင်ငံကို ပြန်လည်ပေးအပ်ရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုတွေရဲ့ အဓိကအကြောင်းအရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်နေပါတယ်။
အရောင်အသွေး တင့်တယ်လှပမှု၊ အသေးစိတ်ဒီဇိုင်းများနဲ့ သမိုင်းဝင်အရေးပါမှုတွေကြောင့် Ishtar ဂိတ်တံခါးကြီးဟာ ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ပစ္စည်းတွေထဲမှာ ထင်ရှားတဲ့ နေရာက ပါဝင်နေပါတယ်။