Part-1
*ယနေ့ခေတ် ကျင့်သုံးသည့် တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီ နည်းလမ်းများ
ယနေ့ခေတ်၌ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ အတော်များများမှာပင် ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီစနစ်၌ကျန်ရှိ နေသည့် ဟာကွက်များကို ဖြည့်စွက်ရန် သို့မဟုတ် အရေးကြီးသော ကိစ္စရပ်များ၌ အများပြည်သူတို့ ကိုယ်တိုင် ပါဝင် ဆုံးဖြတ်ခွင့်ရရှိရန် ချမှတ် လုပ်ဆောင်ထားသည့် အစီအစဉ်များ ရှိကြသည်။
ယင်းအနက် အရေးကြီးဆုံးတစ်ခုက ပြည်သူတို့ စတင်သည့် အဆို ပြုချက်များပေါ်တွင် လူထုတစ်ရပ်လုံး ဆန္ဒမဲပေး ရွေးချယ် ဆုံးဖြတ်သည့် စနစ်ဖြစ်သည်။
citizens' initiative; popular initiative; citizen initiated referendum စသဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကြသည့် ၎င်းစနစ်၌ လူထုအနေနှင့် လွှတ်တော်က ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် ဥပဒေတစ်ရပ်ကို ပြင်ဆင်/ဖျက်သိမ်း လိုလျှင်ဖြစ်စေ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်ချက်တစ်ရပ်ရပ် ထည့်သွင်းစေလိုလျှင်ဖြစ်စေ၊ သတ်မှတ်ထားသော အရေအတွက် (ဥပမာ၊ငါးသောင်း၊ တစ်သိန်း စသဖြင့်) ရှိသည့် မဲဆန္ဒရှင်တို့ လက်မှတ်ရေးထိုး တင်သွင်းလျှင်၊ ၎င်းဥပဒေ သို့မဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ချက်ကို လက်ခံမခံ လူထုဆန္ဒခံယူပွဲ (referendum) ကျင်းပ၍ ဆုံးဖြတ်ပေးရသည်။ တိုက်ရိုက် ဒီမိုကရေစီကို ရာစုနှစ်များစွာ တည်ဆောက် ကျင့်သုံးလာခဲ့သည့် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၌ ပြီးခဲ့သည့် နှစ် ၁၂ဝ အတွင်း လူထုတောင်းဆိုမှုကြောင့် ကျင်းပပေးရသည့် ဆန္ဒခံယူပွဲပေါင်း ၂၄၀ မျှ ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
လူထုအနေနှင့် လွှတ်တော်များက ပြဋ္ဌာန်းသည့် ဥပဒေများအတွက် သာမဟုတ်၊ အစိုးရပိုင်းက ချမှတ် အကောင်အထည် ဖော်နေသည့် ကိစ္စရပ်များ၊ သို့မဟုတ် အများအတွက် ပြဿနာဖြစ်လာသည့် ကိစ္စကြီးများ တွင်လည်း အလားတူ လက်မှတ်များ စုစည်းကာ မိမိတို့ဆန္ဒကိုတင်ပြခြင်းဖြင့် အာဏာမဏ္ဍိုင်တို့ ၎င်းကိစ္စကို အရေးတယူပြု စဉ်းစားကာ လိုအပ်သလို ပြုပြင် ဆောင်ရွက်လာအောင် တိုက်တွန်းခြင်း ဖိအားပေးခြင်း များလည်း ပြုလုပ်နိုင်ပေသည်။
တစ်ဖန်
လူထုဆန္ဒခံယူပွဲ (referendum) များကို လူထုက စတင်သည့် အဆိုပြုချက်များအတွက် ကျင်းပသကဲ့သို့၊ လွှတ်တော်များ အစိုးရများက စတင်၍လည်း မိမိတို့ ရေးဆွဲသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေသစ်များ၊ အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်များ၊ အရေးကြီးသော ဥပဒေသစ်များအပြင်၊ ခွဲရေးတွဲရေးကဲ့သို့ နိုင်ငံလုံးချီသော ကိစ္စရပ်များတွင်ပါ လူထု အဆုံးအဖြတ် ခံယူရန် ကျင်းပပေးခြင်းမျိုးလည်း ရှိပါသည်။
#ဆက်ရန်ရှိ
