"စနစ် - system ကိုကြည့်တတ်သူ"
တောင်သူကြီး ဦးအောင်ဝင်း က
‌ရွာသစ်ကုန်းကျေးရွာ၊ ပုသိမ်မြို့နယ်
မှာနေထိုင်ခဲ့သူပါ။ အသက် ၆၀ ကျော်
အရွယ်မှာ ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။
သူ့ရဲ့ထူးခြားချက်က ခေတ် နဲ့ စနစ်ကို
နားလည်အောင်သုံးသပ်ပြနိုင်ခြင်းပါပဲ။
သူစိုက်ပျိုးမယ့် မျိုးစေ့၊ မျိုးဆံများကို ကိုယ်တိုင်သိမ်းဆည်းထားနိုင်သူလည်း
ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဦးအောင်ဝင်း မကွယ်လွန်
ခင်ကာလမှာ ဆုံတွေ့စကားပြောဖြစ်ခဲ့တယ်။
သူ့စကားများထဲက အချို့ကို ပြန်လည်
ထုတ်နှုတ် ဖော်ပြလိုက်ရပါပြီ။
လယ်ဆိုသည်မှာ . . .
လယ် ဆိုတာက စပါးကြီးပဲ ရှိနေတာ
မဟုတ်ဘူး။ လတ်တလော စားစရာ
တွေလည်းရှိနေတာမျိုး။ ငါး၊ ဖား၊ ပုစွန်၊
တောဟင်းရွက်တွေ ရှိတယ်။ ဘယ်နေ
ရာကြည့်ကြည့် စားစရာပဲ။ အခု ခေတ်
မှာတော့ ဘာစားစရာမှ သိပ်မကျန်
တော့ဘူး။ ဒီတော့ လယ် ဆိုတာ
ပျော်စရာ မကောင်းတော့ဘူးပေါ့။
လယ်ပြင်ဆင် လယ်စိုက်ခြင်း . . .
အရင်ကာလ ကတော့ မိုးရာသီမှာပဲ
လယ်ကိုစိုက်တယ်။ လယ်ပြင်ရင်တောင်
ဂဏာန်းနဲ့ လိပ်တွေ နေမယ့်
ကုန်းချန်ထားပေးတယ်။
ချောင်းစပ်မှာ အပင်အကုန် မခုတ်
ကြဘူး။ ငါး ပုစွန် နဲ့ ငှက် နေဖို့
ချန်ထားတယ်။ ကောက်လှိုင်း တချို့
ကို သစ်ပင်ပေါ်တင်ထားကြတယ်။
ငှက်စားဖို့ ကုသိုလ်လုပ်တာပေါ့။
လယ်ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းခြင်း . . .
လယ်ဝန်းကျင် အပင်စိုက်ရင်တောင်
ဒေသမျိုးအပင်ပဲစိုက်တယ်။ အခု
ခေတ်လို မလေးရှားပိတောက် တို့
ယူကလစ် တို့မစိုက်ဘူး။ ငှက်တောင်
မနေတဲ့ အပင်တွေလေ။ အပင်ကြီး
ဆိုရင် တော်ရုံမခုတ်ဘူး။ ကြွက် ပေါ
လာမှာစိုးလို့။ လင်းဆွဲတွေ နေမယ့်
အပင်ကြီးတွေ မရှိရင် ကြွက် ဖမ်းမယ့်
အကောင်တွေပျောက်ကုန်မယ်။
ဒေသရာသီ သီးနှံဆိုတာ . . .
ရာသီသီးနှံဆိုတာ သူ့ရာသီ သူနဲ့
ကိုက်တဲ့ဒေသမှာပဲ ဖြစ်ထွန်းတယ်။
ကိုယ်လိုချင်သလောက် မထွက်ဘူး။
ပိုးဒဏ်ခံနိုင်တယ်။ အရသာရှိတယ်။
အရမ်းထွက်အောင် တွန်းလို့မရဘူး။
လယ်သမား ဒုက္ခ . . .
နွေစပါးစီမံကိန်း စလာတော့ နွေ
ရာသီမှာပါ စိုက်ကြရတယ်။ ဒီစီမံကိန်း
က မလုပ်မနေရလေ။ မလုပ်ရင် လယ်
သိမ်းတာခံရတယ်။ တောင်သူတွေလည်း
ကြောက်လန့်ပြီး လုပ်ရတာပေါ့။
နွေစပါးက ဓာတုမသုံးရင်အဆင်မပြေဘူး။
မိုး ပြီးတော့ နွေ စပါးထပ်စိုက်တဲ့အခါ
နွား အစား စက်တွေသုံးလာရတယ်။
ဝယ်ရတာပေါ့။ အစောပိုင်း တနှစ်နှစ်နှစ်
မှာတော့ တောင်သူတွေ အဆင်ပြေကြ
တာပေါ့။ ဟော မကြာပါဘူး စပါးဈေး
တွေထိုးကျသွားတော့ အဆင်မပြေကြ
တော့ဘူး။ အကြွေးလည်း ပိကုန်ကြရော။
တဖက်ကလည်း စက်ဆီဈေး ဓာတ်မြေ
ဩဇာဈေး တွေကလည်း တဖြည်းဖြည်း
ဈေးတက်လာကြတယ်။ အကြွေးသံ
သရာက အဲဒီကတည်းက စလည်နေ
ခဲ့တာ ခုထိပါပဲ။
လယ်သမားဆိုသည်မှာ . . .
ငါးမွေးတဲ့သူ၊ မျိုးစေ့ရောင်းတဲ့သူ
နဲ့ စီးပွားဖြစ်ကြက်မွေးသူတွေ ကို
တောင်သူလယ်သမားထဲ ထဲ့ထားတယ်။
လယ်သမား အစစ်ဆိုတာ အစဉ်
အဆက် လယ်ယာလုပ်ငန်း လုပ်
ကိုင်ကြတဲ့ သူတွေလေ။ ကျနော်တို့
လယ်သမားတွေရဲ့ မြေယာကို
အနှောက်အယှက် မရှိစေဘဲ
လယ်လုပ်ခွင့် ပေးစေချင်ပါတယ်။
ဦးအောင်ဝင်း၏ အကြီးဆုံးဆန္ဒ . .
" တောင်သူတွေ အတွက် ဒေသမျိုးစေ့
တွေ ထိန်းထားမယ့် တောင်သူမျိုးစေ့
ဘဏ် (native seed bank)
ပေါ်ထွန်းလာစေချင်လိုက်တာဗျာ "
တောင်သူ ဦးအောင်ဝင်း
(၂၀၂၀ ခုနှစ်၌ ပြောပြခဲ့သမျှ)
Credit