“ဒိုင်နိုဆောတွေကို အမြစ်ဖြုတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်ကို လူသားတွေ ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်းရှိသလား… ?”
―――――――
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၆၆ မီလီယံလောက်က ကမ္ဘာ့မြောက်ဘက်ခြမ်းတစ်နေရာရဲ့ ကောင်းကင်မှာ ရုတ်တရက် အလင်းတွေ ဖြာထွက်ခဲ့ပြီး နေတစ်စင်း ထွက်ပေါ်လာသလိုမျိုး ကောင်းကင်တစ်ခုလုံး လင်းလက်သွားကာ နာရီပိုင်းအတွင်းမှာပဲ ကမ္ဘာဟာ အမှောင်ကျသွားခဲ့ပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ သက်ရှိသတ္တဝါတွေ သေကြေခဲ့ကြပြီး ဒိုင်နိုဆောတွေအပါအဝင် အခြားသော သက်ရှိမျိုးစိတ်တွေလဲ တဖြည်းဖြည်း မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ် သွားခဲ့ကြပါတယ်။
အဖြစ်အပျက်ကို ဘူမိဗေဒအချိန်ဇယားမှာ "သက်ရှိပျက်ကပ်" Cretaceous-Paleogene (K-Pg) လို့ အမည်ပေးထားပါတယ်။ ဖြစ်စဉ်ဟာ ဂြိုဟ်သိမ်တစ်ခု ကမ္ဘာကိုဝင်တိုက်ရာက စတင်ခဲ့တာပါ။ အချင်း ၆ မိုင် ရှိပြီး တစ်စက္ကန့်ကို ၂၀ ကီလိုမီတာနှုန်းနဲ့ ခရီးနှင်နေခဲ့တဲ့ ဂြိုလ်သိမ်ရဲ့ ကမ္ဘာကို ဝင်တိုက်လိုက်တဲ့အခါ ထွက်လာတဲ့ ပြင်းအားက လက်ရှိခေတ် အဏုမြူဗုံးပေါင်း ဘီလီယံချီ တစ်ပြိုင်တည်း‌ ပေါက်ကွဲတာနဲ့ ညီမျှပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ ဆက်လက်ထွက်ပေါ်လာတဲ့ တုန်ခါလှိုင်းတွေက ကမ္ဘာ့လေထုတစ်ခုလုံးကို ဖုန်မှုန့်တွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းသွားစေပြီး ရလဒ်အနေနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်ကို နေရောင်ခြည် မကျရောက်တော့သလို အပင်တွေဟာလဲ အစာချက်နိုင်စွမ်း မရှိတော့တာမို့ အစာကွင်းဆက်တွေ ယိုယွင်းပျက်စီးလာပါတော့တယ်။ ဒီဖြစ်ရပ်ကြောင့် သက်ရှိမျိုးစိတ်အားလုံးရဲ့ လေးပုံသုံးပုံလောက်ဟာ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်သွားပြီး တွားသွားသတ္တဝါခေတ် (Reptile) လဲ ကုန်ဆုံးသွားခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒီအဖြစ်အပျက်ကြီးကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ခဲ့တဲ့ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ငှက်တွေ၊ မြွေ‌တွေ၊ ဖားတွေနဲ့ လိပ်‌တွေအပြင် ငါးမျိုးစိတ်တွေ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ အစောပိုင်း ကာလတွေကတည်းက ရှင်သန်နေခဲ့တဲ့ ဒီတိရစ္ဆာန်‌ငယ်လေးတွေဟာ အစာကွင်းဆက်အရ လူသားတွေရဲ့ အောက်မှာ ကျရောက်နေပေမဲ့ ဒီနေ့ဒီချိန်အထိ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ရှင်သန်ကျက်စားနေကြတုန်းပါ။ ဒါဆိုရင် အသိဉာဏ်မြင့်မားတဲ့ လူသားတွေအနေနဲ့ ဒီလိုအဖြစ်မျိုး ကြုံလာခဲ့ရင် မျိုးသုဉ်းမဲ့ဘေးကနေ လွတ်မြောက်နိုင်ပါ့မလား ဆိုတာက မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာပါတယ်။
အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ ဘရစ်စတိုတက္ကသိုလ်က သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ သုတေသနအရ ဒိုင်နိုဆောခေတ်က ကျန်ရစ်နေခဲ့တဲ့ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေထဲမှာ အချင်းပါ နို့တိုက်သတ္တဝါတွေ (Placental Mammals) ရဲ့ ရုပ်ကြွင်းတွေ ပါဝင်နေကြောင်း သိရပါတယ်။ ရုပ်ကြွင်းခန့်မှန်းချက်တွေအရ ဒီအုပ်စုမှာ လူအပါအဝင် ဝံမျိုးစိတ်တွေ၊ ခွေးတွေ၊ ယုန်တွေ ပါဝင်နေသလို သူတို့ဟာ ပျက်ကပ်မတိုင်ခင်ကတည်းက ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ဒိုင်နိုဆောတွေနဲ့ အချိန်အတော်အကြာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း ဒိုင်နိုဆောတွေ မျိုးသုဉ်းသွားတဲ့အခါမှာလဲ ဒီမျိုးစိတ်တွေဟာ ရှင်ကျန်နေခဲ့ပြီး ဆက်လက်ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲနေခဲ့တယ်လို့ ကောက်ချက်ချကြပါတယ်။
လူသားတွေဟာ သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာကို အကျိုးရှိရှိ အသုံးပြုနိုင်တာကြောင့် ဘေးအန္တရာယ်တွေကို အထိအခိုက် အပျက်အစီး နည်းနည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားနိုင်စွမ်း ရှိကြပါတယ်။ တိုးတက်လာတဲ့ သိပ္ပံပညာကြောင့်သာ ဂြိုဟ်တုတွေကို တီထွင်လာနိုင်တာက အာကာသထောက်လှမ်းရေးအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်လာခဲ့တာပါ။ နာဆာရဲ့ WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer ) ဂြိုဟ်တုဟာဆိုရင်လဲ ကမ္ဘာ့ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းထဲကို ဝင်ရောက်လာနိုင်တဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်တွေ၊ ကမ္ဘာကို ဝင်တိုက်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ဥက္ကာပျံတွေကို ကြိုတင်ထောက်လှမ်းထားနိုင်တဲ့အတွက် လူသားတွေအနေနဲ့ ပြင်ဆင်မှုတွေ လုပ်ထားနိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အချုပ်အနေနဲ့ ပြောရရင် ပျက်ကပ်ကို ဖြစ်စေခဲ့တဲ့ အချင်း ၆ မိုင်ရှိတဲ့ ဂြိုဟ်သိမ် ဒါမှမဟုတ် အဲဒီထက် အရွယ်အစား ပိုသေးတဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်တွေ၊ ဥက္ကာပျံတွေ ကမ္ဘာကို ဝင်တိုက်ခဲ့ရင် ဘီလီယံနဲ့ချီတဲ့ အသက်တွေ ဆုံးရှုံးရမှာဆိုပေမဲ့ လူသားတွေအနေနဲ့ မျိုးသုဉ်းသွားနိုင်ခြေဟာ အတော်လေးကို နည်းပါးပါတယ်။ ဒီ‌တော့ နောင်အနာဂတ်မှာ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ ဆွဲအားကြောင့် ဂြိုဟ်သိမ်တွေ၊ ဥက္ကာပျံတွေ ကမ္ဘာကို ဦးတည်လာခဲ့ရင် လူသားမျိုးစိတ်အတွက် ရှင်သန်ဖို့ အာမခံချက် မရှိခဲ့ရင်တောင် မျှော်လင့်ချက်ကတော့ ရှိနေပါလိမ့်မယ်။
Reference:
Menon, A. (2024, June 17). Could humans survive the asteroid impact that wiped out the dinosaurs? ScienceABC.
Written by - Luc
Fact-checked by - Mon Myat Kyaw
Copy-edited by - Aki
Final-edited by - Nyan Win Htet
©️ 𝟮𝟬𝟮𝟰-𝟮𝟬𝟮𝟱 | 𝗙𝗮𝗰𝘁 𝗛𝘂𝗯 𝗠𝘆𝗮𝗻𝗺𝗮𝗿